БИА ИЗ


Владимир Фёдоровичлы эз сӧмын синмас, но и сьӧлӧмас пырисны Висва гӧгӧрса ягъяс да тільяс, нӧрысъяс да нёптовъяс. Кыдзи локтіс, стӧчджыка кӧ, кыдзи вайӧдіс сійӧс татчӧ нэм помланьыс лӧсялӧм шань нывбаба, сідзи на и лунйис вӧрын да ю дорын. Матіникъясӧ ачыс нин тӧдіс туйсӧ-ордымсӧ, а ылӧджык нопъясьліс Надя чойлӧн верӧскӧд — Пётр Максимовичкӧд, кодӧс сиктса ногӧн шуисны Макся Петырӧн. Колӧ шуны, регыд и ачыс Педӧр Ладьӧӧн лоис. Ладьӧ кӧ и — Ладьӧ. Шмонитыштіс весиг ӧтнас: «Надьӧ да Ладьӧ — мамӧ да батьӧ».

Аслас ягъясӧн да расъясӧн, егыръясӧн да нюръясӧн визуліник Висва ю ковтысыс да яг дорышӧ пуксьӧм Висдін деревняыс — Надялӧн чужанін. Татысь сійӧ мунлӧма дас кӧкъямыс арӧсӧн карӧ да вояс коставлӧмӧн сэсся волывлӧма. Батьыс эськӧ война вылын юрсӧ пуктылӧма, но абу нин ловъя и мамыс. Нёль чой ставныс разі-пельынӧсь. Квайтымынысь петӧмӧн уджавны дугдӧм бӧрын Надя быд во татчӧ волывлӧ. Буракӧ, челядьдырыс да томлуныс кыскӧ. Сэсся ӧд Паладь чойыс тані. Батьыслӧн на керкаыс шипер улын сулалӧ. Во вит нин ноксьӧ, пытшкӧссӧ и ортсысӧ дзоньталӧ-мичмӧдӧ, карсянь став коланаторсӧ кыскӧ, деревняад нинӧмыс абу да. Кыксё сизимдас верст — автобусӧн, а комынсӧ — мыйӧн сюрас. Коркӧ пошта машина вылӧ лӧсялас, коркӧ — вӧр кыскысь вылӧ, а коркӧ и племяшыс УАЗ-ӧн котӧртӧдӧ. Ӧні, бур ли, лёк ли, туй эм да — майбыр, а водзті тшӧкыдакодь подӧн ковмылӧма вуджны комын верстсӧ посёлоксянь дзоляник деревняас.

Надякӧд Владимир Фёдорович карын ветеранъяслӧн хорын тӧдмасис. Сэтчӧ гӧтырыс, позьӧ шуны, ки пӧлӧдыс кыскыліс. Гудӧкасьысь абу лоӧма да, баянӧн ворсны. Гӧтырыс, висьӧм босьтіс да, куим во нин абу, а Володя водзӧ ветлӧдлӧ, чукӧра йӧзлы ворсӧ. Шогсьыс палялыштіс да аньяс вылӧ донъялана синъясӧн кутіс видзӧдавлыны. Надякӧд и лӧсялісны сэсся. Гижсьыны эз гижсьыны, а ӧти патераын, Володяясын, пиыслӧн аслас эм да, олӧны. Надялӧнӧ сылӧн нылыс колис.

Дачаысь картупель керӧм да тӧв кежлӧ ӧгурчи-помидор банкаяс меститӧм бӧрын, кор карын нинӧм эз кут, локтісны ылі пармаӧ.

— Сёрӧнджык локтін, эськӧ ме тэнӧ доддявлі, — шмонитіс ли збыльысь шуис медводдза лунас жӧ Пётр Максимович, кодкӧд зэв ӧдйӧ и лӧсялісны. — Видзӧдӧм серти, эбӧса да, эськӧ турун юръястӧ мачалін — зорӧд чӧвтін.

— Ог куж да...

— Абу вема рӧбӧта: пласт вылӧ пласт, пинь да пыкӧд.

Вӧлӧн да мӧскӧн олӧны Пётр Максимовичьясыс да, дерт, ёна пуктысьны лоӧ. Аддзыліс Владимир Фёдорович: зорӧд бӧрся зорӧд Висвалӧн берегъясын. Абу, дерт, сӧмын выль рӧдвужыслӧн. Став деревняыс скӧтӧн олӧ. Пӧскӧтина вылын вель уна мӧс да вӧв бергалӧ.

Мый пӧ пинь улад и пуктан, он кӧ скӧтсӧ видз? Озыр дор сулалысь власьтыд деревня-сикттӧ дзикӧдз эновтіс да ас кутӧдӧн пармапытшсаяс олӧны. Вӧрын катша-рака моз ёна кокасьӧны. Донтӧм донысь эськӧ тшактӧ-пувтӧ коммерсантъяс примитӧны, да некытчӧ он воштысь, деньга серсӧ кӧ аддзывны кӧсъян.

Бура дыр нин олӧмыс йӧйталӧ да дзик коньӧр кодь лоӧма Надялӧн деревняыс. Китыр керка и эм, да джынйыс — шой. Кодъяскӧ пӧвъя ӧшиньясӧн сулалӧны, кодъясӧскӧ пес вылӧ пилитӧны, кодъяслӧнкӧ сӧмын пач местаыс кольӧма.

Морӧн лыймӧныс юӧны. Кыдзи висьталіс свӧякыс, ӧткымынъяс весиг чӧс туйнысӧ посёлоксалы юӧмаӧсь, чиль-боль кежсьыныс пилипызя юраясыд кольӧмаӧсь.

Ылӧсас ӧти олысь Владимир Фёдоровичлы кӧвъясис нин. Век юны дзайгӧ. Оз ков вӧлі сибӧдны, да кысь тӧдан, мый сирасяс?

Локтан лунаныс, выль рӧдвужыскӧд пукалӧны нин вӧлі гӧсьта пызан сайын, тайӧ мортыс тутш-тотштӧг пырис горзьыштӧм гӧлӧса нин керкаӧ. Вежон-мӧд бритчывтӧм, пачӧ сюйлӧм дозмӧр кӧя кодь топалӧм чужӧма.

— Тэтӧг, Педӧсь пи, гажа, — матіберегӧ эз кӧсйы сибӧдны да чеччыліс быдсӧн Пётр Максимович, но жальыс петіс гӧтырыслӧн — Паладьлӧн.

— Ӧти румканад ог удзалӧй. Пуксьы, пуксьы, Гриша, лабичас,-сибӧдіс сійӧ пырӧм мортӧс.

Ӧти румка бӧрся мӧдӧс дай коймӧдӧс кисьтлісны, эз кӧ и нёльӧдӧс. Тшӧтш сьылышталӧмӧдз быдсӧн воліс. Владимир Фёдорович баянӧн ворсіс да азыма пызансайсаяс сьылісны. Деревняын сё во нин гудӧк абу ворслӧма, непӧштӧ баян.

Прамӧя гажмӧмӧн петіс сэсся сьӧд вояс Гриша. Орччӧн керкаыс да, воас, оз кодъясӧкӧ пыр. Бабыштны сӧмын мортыслы кольӧма. Код и пӧт. Пызан дорӧ сибӧдчыліс. Кӧть меддорын пукаліс, судзис быдторсӧ. Карса сёян — калбас, помидор, сыр чӧланъяс да мый да — медсясӧ нянь сорӧн вомас сюяліс, паньӧ эз кутчысьлы. Макся Петырлӧн жаритӧм гыч вылӧ весиг вежыс эз пет. Чериыд сылӧн аслас эм.

— Гожӧмнас видз вылад отсасьлӧ, — Гришалӧн петӧм бӧрын Владимир Фёдоровичлы тӧд вылӧ шуыштіс Паладь. — Эськӧ эм кӧть абу да.

Педӧсь пи, кыдзи нималіс сійӧс Пётр Максимович, гӧгӧрвотӧг эз ов, мый карсаясыд деньгаӧн и винаӧн локтісны, да мӧд лунас юрсӧ веськӧдны воліс. Коймӧд лунас курыдтор вылӧ мырдӧн сьӧла вӧзйис. Надя сьӧла пельнянь вылӧ ыштіс да нёльӧс кымын босьтіс. Нёльӧд лунас пув ведраӧн локтіс, да мортыдлӧн эз инась вотӧмторйыс. Бӧрыньтісны карса гозъя вайӧмасӧ, асьныс уна вотісны да кӧть коммерсантлы инав вӧлі. Но сійӧ и эм, мый кор на коммерсантыс локтас. А Гришалӧн голяыс тачкис, гырк шонтансӧ да юр кольмӧдансӧ корӧмӧн корис. Жальыс петіс Владимир Фёдоровичлӧн да сідз «Троя» вылӧ сетіс. Вузасьӧны тай и тані керкасянь тайӧ дурмӧданторнас. Буретш сійӧ жӧ и коммерсантыс вайӧ да ӧти тьӧткалы вузавлынысӧ кольӧ.

Быд лун волӧ Педӧсь Гриша. Коркӧ исӧдӧны, коркӧ оз. Ӧтар боксянь быттьӧ деливӧ, а мӧдар боксянь кӧ, — сёрнитыштны позьӧ. Кыввора мортыс, вӧр-ва олӧмысь унатор тӧдӧ. Ӧтчыд гажмис да со мый быргис.

— Тӧдан, мый ме тэныд висьтала? — юаліс сійӧ да ачыс жӧ и вочавидзис. — Он, дерт... Тыла юрйылын биа из выйим. Енэжсьыс усьлӧма. Абу шыльыд мувыв из кодь, а шолля. Телевизор пыр висьтавлісны, зэв пӧ дона татшӧмыс. Шуа йӧй висдінсалы, мися, перъям да ставсьыс озырӧсь лоам, да оз ӧд эскыны.

— Ӧтнад перйы дай, миллионерӧн ли миллиардерӧн лоан. Колӧкӧ, весиг долларъясӧн сетасны, — эз жӧ эскы Владимир Фёдорович.

— Ӧткӧн сэні нинӧм вӧчны. Кодйынытӧ, гашкӧ, кодъян, оз кӧ ва во, а кыдзи перъян? Юрйылӧдзыс нин ӧд муас пырӧма, кольӧм во аддзылі да. Тэнад деньгаыд эм да, вай трактор посёлокысь медавлам. Изсӧ вузалам да деньганас юксям. Меным висьталӧмысь — джынсӧ.

Гришалӧн биа из йылысь свӧякыслы висьталіс.

— Мед оз сӧр. Из — из и эм, — гӧгӧрвоӧдіс Пётр Максимович. — Тыла юрйылысь изъяссӧ мельнича помӧдӧ колхоз дырйи на ваявлім да сійӧс эновтім: вывті ыджыд да эг вермӧй вайны. Шӧрвыйӧдзыс кымын эськӧ кодйылім да. Выліыс сӧмын сарӧгӧсь, кӧдзавлӧм-шонавлӧмсьыс чирссьӧма да, а сэсся дзик шыльыд. Абу метеорит сійӧ, кыдзи Педӧсь пиыд висьталӧ. Метеорит кӧ вӧлі, эськӧ важӧн нин тӧдлісны да миянтӧг иналісны.

Биа из ли абу, но Владимир Фёдоровичлӧн юрысь сэсся эз и петавлы Гришалӧн да свӧякыслӧн висьталӧмторйыс. Видзӧдлыны зэв окота лои. Кутшӧм нӧ сэтшӧм из, мед трактор ковмис? Ӧти лунӧ, вӧрӧ эз котӧртны да, Надя мамлӧн гу вылӧ ветлӧм бӧрын корис нуӧдлыны свӧяксӧ ыджыд из дорас. Верстӧн-джынйӧн висьталӧны да, абу мунантор.

Пётр Максимович мунігмозыс висьталіс:

— Война дырйи тыласӧ ректылісны. Ме дзоля на вӧлі. Став деревня синсьыс би петмӧн уджаліс. Нянь кӧдзлісны да гусьӧн юксьылісны. Сійӧн на и турун вылын олысьяс моз эз мытӧн мунны. Закар Иван сэки предаліс. Юра жӧ и морт вӧлі. Война бӧрас нин кодкӧ вомсӧ паськӧдӧма да, нулісны кытчӧкӧ. Бӧрынджык пиыс туясьліс — Сибырын лолыс петӧма.

Сиктысь петӧмсянь верст кымын мунӧм бӧрын кежисны пес ваялан ордым вылӧ. Восьлалыштісны да вуджисны сён. Зэв мича яг синъяс водзын лоис. Гажа шонді улын ар квайтымына пожӧмъяс зарни сисьяс моз сулалісны. Тайӧ вӧлі эз яг, а парк. Сӧмын яла пыдди кокъяс улын вӧйис турун сора веж нитш.

— Война помасьӧм бӧрын кук йӧр татчӧ лӧсьӧдлісны, — сёрнитіс Пётр Максимович. — Вель дыр посни скӧт оліс. Потшӧса и быдтор вӧлі. Ӧні нинӧм абу-а. Кӧнкӧ выліладорас изйыс. Дыр нин эг ӧтведайтлы да, аддзам жӧ ӧд, кӧнкӧ.

— Гришасӧ нуӧдлыны коліс. Сійӧ кольӧм во на волӧма, — гарыштіс Владимир Фёдорович.

— Сытӧг гажа. Асьным аддзам, — шыасьліс водзын мунысь. Видзӧдӧм серти, сійӧ Гришаыскӧд ньӧти эз лӧсяв.

Пожӧм коластъясӧ бӧрынджык нин петӧм козъяс пашкыртчӧмаӧсь да, эз кӧсйы изйыс синъяс улӧ веськавны. Бура дыр Пётр Максимович корсьысис, посниджык козъяссӧ быдсӧн пӧлыняліс: эз-ӧ бӧж уланыс дзебны?

— Со тай тэ кӧн вӧлӧмыд! — медбӧрти сійӧ казяліс корсянторсӧ. Изйыс збыльысь вӧлі эрд вылын пашкыртчӧм козлӧн веж сарапан улын. Зэръясысь да лымъясысь дзебсьӧма. Но абу вермӧма дзикӧдз сайӧдчыны. Войладорыс восьсӧн кольӧма да нитшсялӧма быдсӧн. Пуыс веж и нитшкыс веж, мун пӧ да и корсь.

Зыр босьтлісны да, гӧгӧрсӧ прӧстмӧдыштісны нитшкысь да муысь. Юр пыдӧсыс сӧмын тыдаліс изйыслӧн, мусяньыс весьт куим, но и сы серти тӧдчис, мый ыджыд — тонна куимыд бура лоӧ. Владимир Фёдорович сывйыштліс да, ӧтар чунь помъясыс эз и судзны из дорышас.

— Та ыджда изсӧ матігӧгӧрысь сэсся эг аддзыв, и мукӧд эз висьтавлыны, — из вылас пуксьӧмӧн нин шуаліс Пётр Максимович. — Туган ёль кыр йылын, Ӧнтон Вась вӧр керка дорын, эськӧ эм, да таысь дзоля. Миян ӧд абу Урал бок — вӧр пиынӧсь. Посни изйыд тай му вылын, майбырӧй, тырмӧ, гӧрйӧ да коканӧ гольскӧ.

Уралӧдзыс тасянь збыльысь ылын, Тима изйӧдзыс и. Артмӧма тай тайӧыс кыдзкӧ сьӧд вӧр шӧрас. Вӧрас-ваас не татшӧм шемӧсмӧданторъяс овлӧны. Сьӧкыд да, муыслӧн эбӧсыс весиг оз тырмы кыпӧднысӧ, посниястӧ тулыснас быльчикталӧ-а.

Озыр морт кӧ матігӧгӧрын вӧлі, гашкӧ, асьсӧ петкӧдлӧм ради ӧшинь улас ли кытчӧ вайис (мыйсӧ он думышт, сійӧс тай и вӧчӧны), да кысь нин та вылӧ кыпавны висдінсалы — картупель сёйысьяслы.

Районса газетысь, буракӧ, Пётр Максимович лыддьыліс: ӧти вӧралысь татшӧм жӧ ыджыд из аддзӧма да тракторӧн нюрысь кыскӧма, сизимдас верст сэсся машинаӧн гортӧдзыс лэччӧдӧма. Енэжса изйӧн — метеоритӧн — шуӧ. Вузалӧ, да некутшӧм музей ни институт оз ньӧб. Чуктӧдӧмӧн дзоляник из торъяс видзӧдлыны мӧдӧдлӧма да, тайӧ пӧ абу енэжса, а мувывса из. Но мортыд оз эскы. Уна миллион доллар пӧ сулалӧ, а сідз кӧсйӧны ылӧдны. Уна пӧ ог и кор. Овмӧс кутӧм могысь «Беларусь» трактор вылӧ кӧ сетасны-и. Кытчӧкӧ Чехияӧ из торсӧ сетӧма анализ вӧчны, Комиӧ сэтысь кутшӧмкӧ учёнӧй волӧма да. Вочакыв виччысьӧ. Мыйӧн помасис, газетас тай эз и гижлыны.

— Ыджыд да мича из тай, — шлапӧдыштіс кинас весалыштӧм бӧрын вель ыджыда тыдовтчӧм шыльыд изсӧ Владимир Фёдорович. — Но абу метеорит. Метеоритыд, кыдзи Ті гарыштлінныд, Пётр Максимович, сарӧгӧсь. Вылісянь усигӧн сійӧ сотчӧ да сэтшӧмнас лоӧ. Ме музейысь бура ыджыд тор аддзылі.

Нинӧм шензьӧданаыс эз ло, а Владимир Фёдорович кутшӧмкӧ лӧсьыд ру сьӧлӧм пытшсьыс кыліс, быттьӧ мыйкӧ выльтор тӧдмаліс. Тадзи овлӧ челядь дырйи, кор мыйкӧ вежӧрад ӧшйымӧн ачыд казялан. Окота мукӧдлы висьтавны, мед вомсӧ паськӧдӧмӧн кывзісны.

Надяыс, дерт, вомсӧ паськӧдӧмӧн эз кывзы. Сійӧ Пётр Максимович моз тӧдіс ыджыд из йылысь. Том дырйиыс вотчигъясӧн аддзыліс.

— Володя, тшаксӧ эз нин ков вайны. Ме Кык шор костӧ шойна вывсяньыд кежалі да быдса ведра жӧ вайи, — быттьӧ эз и кывлы из йывсьыс, шуис шешъялысь Владимир Фёдоровичлы. Сійӧ разӧдӧма вӧлі пызан пасьтала фотографияяс да видзӧдаліс найӧс, пырысь вылӧ сӧмын синсӧ чӧвтліс. Надя весьшӧрӧ нинӧм оз вӧч. Сідзкӧ, мыйкӧ юрас.

— Мый нускан? — юаліс гӧтырыслысь.

— Батьӧлысь да дядьяслысь, мый сюрис, карточкаяссӧ ыдждӧдалі да видзӧда тай. Татчӧ ӧшӧдны колӧ. Батьӧ ли абу ли-а? Дзик ӧд ӧти карточка и эм. Район пасьтаысь бригадиръясӧс ӧтчукӧрӧн снимайтлӧмаӧсь. Кытчӧкӧ бокӧ видзӧдӧма. Гӧрба нырыс и тыдалӧ. Ми некод абу гӧрба ныраӧсь, и мамӧ шуӧ вӧлі, мый эз гӧрба ныра вӧв, а Маркил Анналы петкӧдлі да, сылань пӧ мунӧ. Ачым кага на вӧлі война вылас мунігӧн да ог помнит.

Владимир Фёдорович матысяньджык видзӧдліс карточка вылас. Снимок вылын вӧлі сьӧд пася ён тэчаса айлов. Дзик бокӧ видзӧдӧ, ылавлӧма снимайтігас. Кык син эськӧ кысь нин да, весиг ӧтиыс омӧля тӧдчӧ. Куш ыджыд нырыс и эм, яякодь бандзибыс да.

— Кӧть тайӧ, сэсся ӧд нинӧм абу. Фронт вывсяньыс некымын письмӧ да похоронка ещӧ вӧлі. Кытчӧкӧ мамӧ пуктӧма да, некытысь эз сюр. Шыръяс, кӧнкӧ, сёйисны ли ва улӧ веськаліс да сісьмис. Колӧкӧ-и, шыбитісны. Детсад улын керканым вӧлӧма, и вербуйтчӧм вӧр лэдзысьяс овлӧмаӧсь, — шог гӧлӧса вӧлі Надя.

Владимир Фёдоровичлы коркӧ гӧтырыс висьтавліс нин, мый батьясыс вит вок вӧлӧмаӧсь. Витнансӧ война вылӧ босьтлӧмаӧсь, да ставныс юрнысӧ пуктӧмаӧсь. Павел Митрей пиянӧн найӧс тӧдӧны. Зэв пӧ шаньӧсь да уджачӧсь вӧліны. Бать-мамлы да гӧтыръяслы шогыд! Сійӧн тай и регыд олӧмаӧсь. Батьныс мӧд пиыслӧн пӧгибнитӧм йылысь юӧр кылӧм бӧрын сьӧлӧмас кутчысьӧма да и эштӧма.

Надя пыртіс жытникысь ли кысь ли карточкаяс улысь важся рамка, мыськаліс да сетіс Владимир Фёдоровичлы пуктыны стеклӧ. Бӧрынджык тэчис карточкаяссӧ да ӧшӧдіс стенӧ. Бать-мамыс да дядьяс кындзи вӧлі и мукӧд рӧдвуж. Кодкӧ кулӧма да кодкӧ ловъя. Ставныс видзӧдісны лӧсьыд гозъя вылӧ да быттьӧ шуисны: «Шаня олӧй, ми абу паныдӧсь».

— Колӧ эськӧ-й батьӧяслы да мукӧд усьӧмалы пас кӧть вӧчыштны да, — кольӧм карточкаяссӧ да мый да пызан вылысь идраліс Надя. — Ми лыддьылім да, кызь квайтӧн усьлӧмаӧсь.

— Обелискъястӧ да памятникъястӧ сувтӧдысьыд ӧд — меставывса власьт, — гӧгӧрвоӧдіс Владимир Фёдорович.

— Деньганыс абу. Ме кольӧм воын татчӧ локтігӧн весиг юрсиктаныс пыралі, да нинӧм эз кӧсйысьны. Матӧ сизимдас сикт-посёлок районын да джынсьыс унджыкас некутшӧм пас абу. Со ӧд кыдзи омӧльясыд олӧны.

— Чорыда шуалан.

— А кыдз нӧ сэсся татшӧмъяссӧ — паметьтӧмъяссӧ, вежӧртӧмъяссӧ — шуан?

Чӧв олыштісны.

— Кутшӧмкӧ пас збыльысь колӧ. Нимъяссӧ кӧть гижны, — гӧтыр дорыс вӧлі Владимир Фёдорович. — Цементысь позьӧ вӧчны, донтӧмджык сувтас. Асьным пуктам да йӧзыслысь корыштам. Мыйта абу жаль — сетасны бур сьӧлӧмӧн.

— Кытыськӧ налы деньга, оз уджавны да...

— Дзик ньӧти дорсьыд эм. Тшак-вотӧс сдайтісны, пенсия босьтӧны. Оз тай дзик ставныс юны.

— Оз ӧд сетны-а.

— Аски ме сёрнитла, — быттьӧ сё во сайын нин мӧвпыштлӧма, шуис Владимир Фёдорович.

Аскинас збыльысь петіс сиктӧ. Китыр йӧзыдкӧд важӧн нин тӧдмасис да некодысь эз яндысь. «Ловъяыс» дас ӧти керка и эм. Маркил Анна ордӧ дзик нинӧмла мунны да кӧкъямысдас арӧса мортыслысь дзоляник пенсиясьыс чепӧльтны. Прокӧ Даръяясӧ — нинӧмла жӧ. Мый вотлӧны йӧй нисьӧ прӧсуж нылыскӧд, сійӧс и сысъялӧны. А вот Педӧсь Гриша дорӧ кежавны позьӧ. Аслас эськӧ ӧдвакӧ мыйкӧ эм, да гӧтырыс пенсиятӧ чорыда киас кутӧ, Гришалы «Троя» вылӧ оз сет.

Пасйыны кӧ кытчӧкӧ-а: Гриша вӧлі садь.

— Мый эн нуӧдлы, кайлӧмныд да? — здоровайтчигмоз медводз юаліс сійӧ. Кодкӧ тай висьталӧма из дорад ветлӧмтӧ.

— Пётр Максимович шуис, асьным пӧ аддзам.

— Макся Петырыс ныма. Гыча тыӧ ог лэдз вӧйтасьны да, сійӧн ме вылӧ пычкысьӧ. Пӧрысь ыджыд батьлӧн на сійӧ. Мед чинтас вытьсӧ, быдлаӧ нырсӧ оз сюй. Юа кӧ, абу морт али мый сэсся?

Владимир Фёдорович висьталіс могсӧ. Гришалӧн Марпаыс тшӧтш жӧ вӧлі. Эз пыксьы, петаліс кытчӧкӧ да кык сё шайта вайис. Пӧльыс усьлӧма война вылын, а Гришалӧн — ыджыд батьыс.

Дзиръя дорын нин вӧлі Владимир Фёдорович, ыджыд гӧлӧснас сувтӧдіс Гриша:

— Энлы! Энлы! Эм «Икея» — эм идея! Шуан — абу метеорит изйыд, а памятник вылад ӧд шогмас. Помнита да, пельӧсакодь весиг.

Абу на вежӧрсӧ юӧма, татшӧмтор кӧ юрас воӧма. Збыльысь ӧд лӧсялас. Вайны, сувтӧдны, подув моз гӧгӧрыс кизьӧр цемент кисьтны. Нимъяса пӧв сэсся ӧшӧдны дай. Мирӧвӧй обелиск лоӧ.

Бордъя сьӧлӧмӧн мукӧд керкасӧ кытшовтіс, висьталіс, кыдзи-мый вӧчасны, Гришаӧс ошкис. Эз йӧртны, коді мыйта вермис, сы мында и сетіс. Дерт, этшаник чукӧрмис, но ассьыныс пуктасны да карса бур йӧз кӧ отсыштасны, тырмас.

Пыр жӧ босьтчисны делӧ бердӧ. Медводз орчча посёлокысь трактор медалісны да тыла юрйылысь ыджыд изсӧ вайисны. Сикт шӧрӧ, сотчӧм клуб местаӧ, кӧні уна воӧн веж луд лоис, сувтӧдісны. Усьӧм воинъяслысь нимъяс кӧрт пӧв вылӧ гижӧдны ковмис лэччывны карӧдз. Владимир Фёдорович важиник «Жигулинас» котӧртліс. Карсаяс збыльысь сьӧмнад отсыштісны, весиг кӧрт потшӧс вылӧ тырмис.

И воис лун, кор сиктсаяс ӧтитӧг чукӧртчисны асланыс зільӧмӧн сувтӧдӧм из пас дорӧ. Мича лун вичмис. Пыдӧстӧм кельыдлӧз енэж йирӧд кывтісны гежӧдик еджыд кымӧръяс, лӧсьыда шонтіс биа тупыль. Баба гожӧм на лышкыдасис.

Меставывса юралысь эськӧ орчча сиктысь матыстчис, но йӧзыс корисны, ачыд пӧ мыйкӧ шу, да дженьыдика сёрнитіс Владимир Фёдорович. Помаліс тадзи:

— Григорий Федосеевич чайтӧ вӧлі тайӧ ыджыд изсӧ енэжысь усьӧмӧн — метеоритӧн. Збыльысь ӧд — биа из и эм. Усьӧм войтырыслӧн да тіян биа сьӧлӧмъясӧн. Сійӧ и тӧв шӧрын лоӧ пӧсь. Век волӧй татчӧ да шонтысьӧй.

И юргис сьыланкыв. Гозъя сьылісны. Владимир Фёдорович ачыс гижис-лӧсьӧдіс.


Туриясыс бӧрддзӧмаӧсь гортын...

Гашкӧ, сійӧн петӧ синва моль,

Мый Победа дорысь ловъя мортыс

Регыд ньӧти му вылын оз коль.


Регыд мунас медбӧръя салдатыс,

Кодӧс Енмыс видзыштӧма сэк.

Но Победа сылӧн коляс татӧн,

Но Победа сылӧн олас век.


Некор мувыв олысьыс оз вунӧд,

Кыдзи шедіс водзӧ оландыр.

Тури кельӧб воас тувсов лунӧ,

Татысь миян сьыланкыв оз быр.


Татшӧм йӧзӧн Висдінлы овны водзӧ.


Гижӧд
Биа из
Жанр: 
Ӧшмӧс: 

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1