ВӦРСА ОЛЫСЬЯСЛӦН СОБРАННЬӦ

Вӧлі нин кӧдзыд ар. Луннас да войнас вель тшӧкыда зэрис. Корсюрӧ зумыштчӧм енэжысь гылалісны лым чиръяс. Гӧльмисны коръя пуяс, сулалӧны пасьтӧг, тірзьӧны-кынмӧны.

Кузь тӧв водзвылын шогӧ усины катша да рака. Налы бара тӧвбыд ковмас кынмыны, тшыгсӧ и кӧдзыдсӧ пыкны, гӧлӧс быртӧдзныс горзыны да пинясьны лёк поводдя вылас.

— Катша чойӧ, вай ветлам вӧрса кӧзяин Микайлӧ Топтыгин дорӧ сӧветуйтчыны, кыдзи миянлы водзӧ овны.

— Китш-китш... Китш-китш... Ветлам и эм, а то регыд сійӧ гуӧ водас, тулысӧдз сэсся ог аддзылӧй.

Катша да рака лэбзисны сьӧд вӧр шӧрӧ. Дыр лэбалісны да корсисны вӧрса кӧзяинӧс. Медбӧрын тай аддзисны жӧ. Ош здоровайтчис, корис висьтавны, кутшӧм мог вайӧдіс найӧс татчӧ.

— Сӧветуйт Микайлӧ-батюшко, кыдзи миянлы водзӧ овны. Прамӧй кӧдзыдъяс эз на вӧвны, а ми кынмам нин, — ӧта-мӧд вежмӧн мӧдісны норасьны катша да рака. — Тӧвнас дзикӧдз кынмам. Став зверьяс, пӧткаяс да лэбачьяс нимсянь локтім норасьны.

— Ой, ылӧдланныд, паськыд вомъяс, — чирыштіс найӧс вӧрса кӧзяин. — Ог эскы ме тіянлы, медым вӧрса олысьяс норасисны тіян моз асланыс олӧм вылӧ.

— Крав... крав... Сё збыль, ог пӧръялӧ. Сідз ӧд, катша.

— Китш-китш... Китш-китш... — юрсӧ чатрӧдліс катша да тэрыба ӧвтчис бӧжнас. — Эг ӧд прӧста корсьӧй тэнӧ, гашкӧ, бур сӧвет сетан. Тэ ӧд лёка тӧлка да сюсь.

— Со мый ме та кузя висьтала: аски дас час асылын Мирон видз вылын нуӧдам собранньӧ. Висьталӧй став зверьясыслы, пӧткаяслы, лэбачьяслы, мед локтасны сёрмытӧг. Ӧні и кытшовтӧй ылыс и матыс вӧръяс, тыяс да юяс, висьталӧй быдӧнлы, некодӧс эн вунӧдӧй.

Кӧть катшалы да ракалы эз вӧв окота тайӧс вӧчны, но лысьтан ӧмӧй вӧрса кӧзяинлысь не кывзысьны.

Мӧд луннас, индӧм кад кежлӧ, Мирон видз нылӧ кутісны быдласянь локтавны войвылын олысь зверьяс, пӧткаяс, лэбачьяс. Микайлӧ Топтыгин пукаліс джуджыд мыр вылын да быд локтысьлы копыртліс юрсӧ.

Медбӧрын локтіс сан. Ӧдва варгыльтӧ. Эз на удит матыстчыны соборуйтанінӧ, кӧч мӧдіс нин дрӧжжитны, а дозмӧр, тар да сьӧла лэбзисны пу вылӧ.

— Эн полӧй: тані некодӧс оз лысьтны вӧрӧдны — бурӧдіс повзьысьясӧс ош. — Ставӧн, буракӧ, воисны. Сідзкӧ позяс собранньӧсӧ восьтыны.

— Восьты, Иванович, восьты. Кывзам тэнӧ! — горӧдісны вӧркань да руч.

— Ковмас бӧрйыны председательӧс да секретарӧс.

— Ачыд председателяв, Микайлӧ Иванович, — шуис кузь кока йӧра.

— А секретаралӧ мед сизь, — висьталіс дозмӧр да бӧр лэччис пу вылысь. — Сылӧн нырыс ён и сямлуныс эм.

— Ставӧн сӧгласенӧсь?

— Ставӧн, ставӧн, — горзісны зверьяс, пӧткаяс, лэбачьяс.

Вӧрса кӧзяин лэптіс веськыд лапасӧ вывлань, сувтіс бӧр кокъяс вылас и мӧдіс висьтавны.

— Тӧрыт ме ордӧ волісны норасьны катша да рака и юӧртісны, мый ті пӧ ставӧн абу дӧвӧленӧсь олӧмнас.

Сизь табанитчӧма кокъяснас кыз кыдз пуӧ да нырнас гижӧ сэтчӧ ошкӧн висьталӧм быд кыв. Тук-тук-тук... тук тук-тук... сӧмын и кылӧ.

Пыр жӧ кыліс сэтшӧм зык, пельястӧ кӧть тупкы.

— Сӧрӧм тайӧ... Катшасӧ да ракасӧ ми эг и аддзылӧй, некод налы эг норасьлӧй! — ӧта-мӧд вежмӧн горзісны зверьяс.

— Вот яндысьтӧм синъясыд. Миянӧс тшӧтш янӧдісны, — чивзісны гӧрд морӧса жонь, гӧрба ныра уркай да виж морӧса пыста.

— Судитны таысь катшасӧ да ракасӧ колӧ да ыстыны Африкаӧ. Тані кӧ лёк налы, мед сэні оласны, — кыпӧдісны гӧлӧссӧ дозмӧр, тар, байдӧг да сьӧла.

Катша да рака некод вылӧ оз лысьтны видзӧдлыны. Кыкнаннысӧ дрӧж босьтіс.

— Регыд тӧв матыстчас. Уналы тіян пиысь сьӧкыд лоӧ судзӧдны сёян. Кынмыны кутад, — водзӧ сёрнитіс ош. — Эм кӧ кодлӧнкӧ норасьӧмъяс, вермам лэдзны мунны шоныд муясӧ.

— Ме тай татчӧ кольчча-а... Ог ӧд эновт чужан му, ассьыным дона да тӧдса парманымӧс, — зымнитіс водз кокнас йӧра, коді вӧлі зверьяс пӧвстын медся ыджыд.

— И ме мунысь ог ло, — ошкыштіс йӧраӧс вӧркань. — Тӧвнас меным весиг лӧсьыдджык: войясыс кузьӧсь. А ме, кыдзи тӧданныд, войся кыйсьысь. И сан, тӧдӧмысь, тадзи жӧ мӧвпалӧ.

— Тэ ног, тэ ног... Огӧ ӧд нин первой во тані олӧй. Эг нин ӧтчыд аддзылӧй сьӧкыдлунсӧ.

Пӧткаяс мыйкӧ ас костас шӧпкӧдчисны, сэсся кыв корис пӧрысь тар.

— Ми, пӧтка чукӧр, ӧні на казьтылам, кутшӧм гажаа койтім тулыснас... Сэсся пиянӧс быдтім. Гожӧм-ар быд сикас чӧскыд вотӧснас чӧсмасим. И тӧвнас ог кутӧй тшыгъявны. А тӧдад кӧ, кутшӧм лӧсьыд узьлыны лым пытшкын. Ывлаас трачкакылӧ кӧдзыд, а лым пиас шоныд и небыд. Ми некод асланым олӧм вылӧ огӧ норасьӧй. Катша да рака сӧрӧмаӧсь.

Посни лэбачьяс пиысь, кодъяс локтісны собранньӧ вылӧ, збоймӧдчис да сёрнитіс уркай:

— Катшалӧн да ракалӧн уджыс эштӧма. Ӧтиыс лун-лун китшкӧ, мӧдыс — лёк горшӧн кравзӧ. А меным тӧвнас быдтысьны на колӧ, нывъясӧс да пиянӧс лелькуйтны, борд йылӧ сувтӧдны. Верма ӧмӧй ме шоныд муӧ пышйыны. Дерт жӧ ог. Гиж тайӧс, сизь, протоколӧ.

Унаӧн на та бӧрын сёрнитісны. Сизьлӧн весиг гижӧмсьыс мудзис нырыс, несъявны мӧдіс. И ставӧн воисны ӧти кывйӧ: рӧднӧй парма налы медся муса.

— А мый катшакӧд да ракакӧд пӧръясьӧмсьыс кутам вӧчны? — медбӧрын юаліс вӧрса олысьяслысь собранньӧ нуӧдысь председатель.

— Ыстыны найӧс Африкаӧ, мед омӧльджыка пӧръясясны да норасясны, — пушкыра бӧжнас ӧвтчис мудер руч.

Повзисны рака да катша, прӧща мӧдісны корны.

— Жалит тэ миянӧс, йӧйясӧс, Микайлӧ-батюшко. Некор сэсся суклясьны ог кутӧй, и ті прӧститӧй, дона зверьяс, шань пӧткаяс, мыла гӧлӧса лэбачьяс. Энӧ ыстӧй Африкаад. Ми сэтчӧ и туйсӧ ог аддзӧй, и вынным оз тырмы лэбзьыныс.

Жальныс петіс вӧрса олысьяслӧн: прӧститісны суклясьысьясӧс, лэдзисны и водзӧ овны войвывса вӧръясын.