ЛЁШӦ ДА ЧИПАНЪЯС

Таво гожӧм Лёшӧ гӧститіс пӧчыс ордын, орчча грездын. Грездыс пуксьӧма кык ю костӧ — Эжва да ичӧтик ю дорӧ, коді усьӧ Эжваӧ. Сійӧ сэтшӧма чукляліс, мый берег пӧлӧныс кӧ подӧн мӧдӧдчан, чорыда лоӧ коктӧ песны. Но та дырйи ылӧдз он во. Та вӧсна сійӧс йӧзыс нимтӧмаӧсь Пӧнан юӧн. Сійӧ грездсяньыс матынджык. Пӧнан юыс визув да сӧдз, сэні чериыд, кыдзи и Эжваын, эм жӧ.

Первойя лунас жӧ Лёшӧ тӧдмасис пӧчӧлӧн пемӧсъяскӧд. Медыджыдыс вӧлі Маня нима кӧза. Сямыс сылӧн крут, вермас и люкыштны. Асывсяньыс рытӧдз сійӧ лудын йирсьӧ, медым унджык йӧв вайны.

Куим чипан котсісны йӧрын, ӧти еджыд да кык рыжӧй. Еджыдыс медся ыджыд да збой, сійӧ и ыджыдалӧ. Кытчӧ нуӧдас, сэтчӧ-й мунӧны кыкыс. Нӧшта пӧчлӧн эм руд да еджыд сера Васька кань. Сылӧн уджыс эськӧ шыръясӧс кыйны, но дышӧдчӧ. Векджык шонді водзын куткырвидзӧ.

Медводдза лунъяссӧ Лёшӧ прӧстӧ гуляйтіс. Лэччыліс ю дорӧ, ворсыштіс канькӧд. Сэсся зэв окота лои вуграсьны. Сарай бокын, тув вылын кольӧм восянь на ӧшаліс вугыр шатиныс. Талун та вӧсна Лёшӧ водз чеччис. Асывсяньыс мӧдіс лӧсьӧдчыны вуграсьнысӧ. Медвойдӧр коліс корсьны самсӧ. Локтіс пилорама йӧрӧ важ керъясысь корсявны пучӧйясӧс. Сійӧ чашйис кыз кырсьсӧ да перъяліс пучӧйсӧ. Лӧдіс найӧс кушмӧм кильки банкаӧ. Ӧти пучӧй сюри зэв кыз, госа да ыджыд.

— Вот тайӧ да, буракӧ, батьыс пучӧйяслӧн, — ас кежсьыс радлыштіс зонка.

Та бӧрын гоз-мӧд кер кырссис на, сюри комын кымын пучӧй. Но ставныс вӧліны ичӧтджыкӧсь.

— Вермас уна чери шедны, — водзвыв нимкодясис Лёшӧ.

Сійӧ босьтіс банкасӧ да котӧртіс гортас. Пӧчыс сулаліс кильчӧ вылын, виччысис внуксӧ.

— Корсьны нин кӧсйи, — кисӧ гӧшкӧвикӧ чышкыштігмоз шыасис пӧч. — Лок, пыр, блин пӧжалі. Сёйышт чӧскыд йӧвнас.

— Ага.

Лёшӧ пучӧй тыра банкасӧ пуктіс кильчӧ сод каянінӧ да пырис керкаӧ. Пач водзын мыссис да пуксис пызан сайӧ.

Блинъясыс пӧчлӧн вӧліны вӧсниӧсь, розяӧсь, пырыс тыдалӧны. Найӧ асьныс сылісны вомын. Лёшӧ, гашкӧ, дас блин сёйис да стӧкан йӧв юис. Сёйӧм бӧрын сьӧлӧм вылас нӧшта на кыпыдджык лои.

— Баб, — шыасис сійӧ, — ме ю дорӧ лэччыла, чери кыйны.

— Сӧмын эн ылӧ мун, — ӧлӧдіс пӧч, — корсьны мед оз ковмы.

— Ог.

Лёшӧ петіс кильчӧ вылӧ. Сувтыштліс, шонді водзын читкыртліс синъяссӧ. А кор видзӧдліс поска помӧ, синъясыс плешкӧдз кайисны. Кильчӧ помын чукӧртчӧмаӧсь пӧчӧлӧн чипанъясыс да зэв азыма кокалісны Лёшӧлысь чукӧртӧм пучӧйяссӧ. А медся збой да ыджыд еджыд чипаныс ӧтарӧ котсіс. Чуксаліс мукӧдсӧ зільджыка кокасьны. Чипанъяслӧн яндысьтӧг пучӧйясӧс кокалӧмыс сэтшӧма скӧрмӧдіс Лёшӧӧс, мый весиг быттьӧ виньдыліс здук кежлӧ. Котӧрӧн лэччис кильчӧ содйӧд да кинас шенасьӧмӧн горӧдіс:

— Кыш, кыш!

Кватитіс кильки банкасӧ. Банкаыс кушмӧма нин. Весиг медся госа пучӧйсӧ, батьсӧ, кокыштӧмаӧсь. Ёна дӧзмис Лёшӧ.

— Час, ме тіянлы петкӧдла пуж! — кутіс вӧтлысьны чипанъяс бӧрся да зілис кватитны бӧжӧдыс медся збойсӧ.

Чипан котсіс да котӧртіс сарайӧ, кӧні найӧ узьлісны гожӧмнас.

Лёшӧ — бӧрсяньыс. Но абу на кокни вӧлӧма чипансӧ кыйны. Сійӧ аддзис розь да бара ывлаас пышйис.

— Ак, тэ сідз! — дзикӧдз скӧрмис зонка.

Видзӧдліс, мый эськӧ чипан позсьыс сюрӧ ки улас. Но аддзис сӧмын ӧшалысь лента, кодӧн гутъясӧс куталісны. Бура уна нин ляксьӧма вӧлі. Кватитіс Лёшӧ лентасӧ трубичаӧдыс да мый вынсьыс лыйис чипанлы. Лентаыс веськаліс збой чипанлы бӧжас да ляксис. Кыптіс ыджыд зык. Чипан швачӧдчис бордъяснас, лёкысь котсіс да котраліс керка йӧрын.

— Кот, кот, кот! — зілис мынтӧдчыны ӧшйӧмторсьыс.

Бокысяньыс серпасыс вӧлі тешкодь. Но скӧрйывсьыс Лёшӧлӧн весиг серамыс эз пет.

— А-а, — лӧгпырысь радлыштіс сійӧ. — Сюрин, пучӧй кокалысь, котралышт ӧні!

Зык-шумсӧ кыліс пӧчӧ да петіс ывлаӧ. Аддзис, кыдзи медмуса чипаныс, быттьӧ йӧймӧма, котралӧ йӧрын, лёкысь котсӧ, а бӧжас пысасьӧма гут куталан лента.

— Ак, тэ, рӧзбойник! — заводитіс видчыны пӧчыс. — Ме лелькуйта, блинъясӧн номсӧдла, а сійӧ менсьым медбур чипанӧс изведитӧ!

— А мыйла пучӧйяссӧ кокаліс?! Ме кута ӧбида терпитны? Ог! — воча шуасис Лёшӧ да вешйыштіс бокӧ, медым, ковмас кӧ, пышйыны вермас.

— Тэ ӧд нинӧм эн ло! Выльысь позяс пучӧйтӧ корсьны. А чипаныс дугдас кольксӧ вайны!

— Но и медым, — вомгорулас нин шуыштіс Лёшӧ.

Сэк кості збой чипан вермис жӧ мынтӧдчыны лентасьыс. Забор костӧ пысасис да колис сэтчӧ. Чипаныс вӧляысь лӧнис, но век на котсіс да дивитана видзӧдлывліс Лёшӧ вылӧ.

Пӧчыс дугдіс пинявны Лёшӧӧс. Сӧмын керкаӧ пыригас нин шуис:

— Кутан вильшасьны, гортад мӧдӧда.

Лёшӧ чушкыльтчис. Сылы эз вӧв окота выльысь пучӧйтӧ корсьны. Воши и вуграсьны кӧсйӧмыс. Матыстчис Васька кань дорӧ. Васька пукаліс пывсян дорын, верандаыслӧн восьса ӧдзӧс водзын. Кысӧй зэв сюся видзӧдіс вывлань. Сійӧ весиг эз вешйыв, кор чипаныс котсіс да котраліс. И Лёшӧ вылӧ кивыль эз вартлы.

Зонка кӧсйис малыштны кысӧйӧс. Но Васька ырскӧбтіс, кавшасис пывсян йирк вылӧ. А сэсянь стрӧпилӧ кузя медвылӧдзыс, дзик ӧклупень дорӧдз. Лёшӧ видзӧдліс да чуймис. Ӧклупеняс ӧшйӧма вель ыджыд зі поз. Каньыс кыйӧдіс, кыдзи розьысь петӧны да пырӧны зіясыс, сьӧда-кольквиж рӧмаӧсь. Эз дыр каньыд виччысь, тыдалӧ, телепит лои, да вежыньтлӧмӧн нӧшта матыстчис зі позлань. Бӧжыс дзик розь дорас лои. Татшӧм асныралӧмтӧ зіясыд эз терпитны. Пыр жӧ петалісны позсьыс да кутісны скӧрысь дзизгыны. А ӧти сатшкысис каньлы бӧжас.

Васька лёкысь нявӧстіс да гири-люки лэччис зі поз дорсьыд. Воис муӧ да кутіс туплясьны, кутавны ассьыс бӧжсӧ. Ӧд бӧжас сатшкысьӧма зіыс да зэв ёна чушкӧма.

Лёшӧ аддзис каньлысь туплясьӧмсӧ да кинас шенасьӧмӧн серӧктіс:

— Ха-ха-ха, вот и концерт!

Но Лёшӧ регыд чиктыліс. Сійӧс тшӧтш кытшалісны зіясыд. Ӧти пыр жӧ самасис чужӧмас. Буретш шуйга син улас.

— А-а, бабушка! — бӧрддзис Лёшӧ да кинас чужӧмас кутчысьӧмӧн котӧртіс керкаӧ. Бӧрсяньыс вӧтчис Васька каньыс.

Лёшӧ бӧрдігмозыс норасис бабыслы зіяс вылӧ.

— Йӧюк, код нӧ зіяс дорын шенасьӧ? Найӧ ӧд ассьыныс позсӧ дорйӧны.

Пӧчыс кӧтӧдіс выль мыськӧм дӧратор да пуктіс Лёшӧлы зі курччӧминас. Сэсся ветлісны фельдшер дорӧ. Сійӧ матын оліс да, ӧдйӧ и воисны. Фельдшер юктӧдіс Лёшӧӧс лекарствоӧн да мавтыштіс кутшӧмкӧ сорасӧн чушкӧминсӧ. Сэсся шуис: гӧтрасьтӧдзыд пӧ бурдас.

Гортас воисны кутчысьӧмӧн. Дзиръя ӧдзӧс восьтігӧн на Лёшӧ аддзис Васька каньсӧ кильчӧ вылысь. Сійӧ куткырвидзис шонді водзын, быттьӧ зіыс эз и чуткыв. А поска помын кокасисны куимнан чипаныс. Еджыдыс, медся збойыс, лэптыліс юрсӧ, пыркнитіс сорснас да син пӧвнас вильыша мигнитіс Лёшӧлы. Зонка нюмдіс, зепсьыс перйис нянь торсӧ, кодӧс сюйліс чери кыйны мӧдӧдчигас, да чирйис збой чипаныслы. Ӧні Лёшӧ эз нин скӧрав сы вылӧ.