ЧӦЛӦМ, ПАРМА!
Пармаад, майбыр, быдӧнлы туйыс восьса. Тшем вӧра егыръяс, чӧскыд кӧра дзескыд ягъяс, ылӧдз тыдалысь кыдз расъяс ассьыныс ӧдзӧсъяссӧ восьтӧны ставлы: пӧрысьяслы и томъяслы. И некутшӧм козин таысь оз корны. Мӧдарӧ, асьныс вердасны-юкталасны тэнӧ дон босьттӧг. Петкӧдласны унатор, и бара жӧ грӧш ни кӧпейка сыысь он мынты. Сӧмын кокъясыд медым вӧліны ёнӧсь да эн дышӧдчы. Дышъястӧ некӧн оз радейтны. Вотчысьяслӧн, кодъяс медся водз локтӧны вӧрӧ, пестер-наберушкаясыс пырджык овлӧны тырӧсь, а вӧралысьлӧн — сьӧкыдджык нопйыс. Сэн жӧ унджыктор позьӧ аддзывны, тӧдмавны. Водз чеччӧмысь пӧ некодӧс на кайӧта абу босьтлӧма.
Пармасьыс немтор повны. Суас кӧ, шуам, тэнӧ вой, ён коз да ниа пу лэдзасны ас улас узьны, лэчыд тӧлысь да зэрысь найӧ видзасны. Кӧдзыд кӧ поводдяыс — ноддя вӧчан, би дорын пӧсь паччӧрын моз узян. Ылалан кӧ кытчӧкӧ — шондіыс да пуяслӧн лапъясыс индасны, кодарӧ колӧ мунны. Горшыд кӧ косьмӧ — шоръяс, ключьяс юкталасны, сетасны эбӧс. Сэн жӧ ӧмидзьяс, сэтӧръяс, чӧд-чӧдлач асланыс юмов сокӧн гӧститӧдасны. Кынӧмыд сюмалӧ — тшак да пув аддзан. Пищаль кӧ сьӧрсьыд — сьӧла-тарӧн верман чӧсмасьны. Со кутшӧм бур пармаыд.
Унатор позьӧ висьтавны и вӧрлӧн коланлун йылысь. Он аддзы ни ӧти кар либӧ сикт, кӧні эськӧ вермисны овны пуа кӧлуйястӧг, тьӧс-плакатӧг. Быд заводын, быд керкаын мыйкӧ да мыйкӧ вӧчӧма пожӧмысь, кыддзысь, козйысь. Миян пармаясын, ягъясын во гӧгӧр чӧж оз куслы уджлӧн гор. Паськыд Печӧраӧд, Эжва, Сыктыв, Емва да Мезень юяс кузя тулыссянь арӧдз кывтӧ вӧр. Нуӧны пармаса озырлунсӧ поездъясӧн, баржаясӧн, пуръясӧн.
Тайӧ ӧмӧй сӧмын? Вӧрыс не сӧмын вердӧ да шонтӧ миянӧс, но и быд мортлысь нюжӧдӧ нэм помсӧ. Видзӧ шоръясӧс да юясӧс косьмӧмысь-кулӧмысь. Аслас паськыд йӧръясын дӧзьӧритӧ быд сикас звер-пӧткаӧс, гырысь и посни лэбачьясӧс.
Помтӧм мичлун ас пытшканыс видзӧны кыпыд ягъяс, зумыш пармаяс. Унаысь найӧ вежсьылӧны: тулысын и арын, гожӧмын и тӧлын.
Уна жӧ нин вотӧс да тшак арнас чукӧртӧны коми вӧръясысь. Быд сикас звер куяс да пӧткаяс мӧдӧдӧны татысь ылі муясӧ. Тайӧ ставыс пармалӧн козин.
Волӧй арся лунъясӧ вӧрӧ. Кымын тысяча морт ветлӧ сэтчӧ вотчыны, лолыштны сӧстӧм сынӧднас, нимкодясьны вӧр-ваыслӧн аслыссяма мичлунӧн. Зэв бур, мый природа радейтысьяслӧн лыдыс воысь воӧ содӧ.
А мыйта выльторсӧ аддзылан сэтысь! Со тӧдса вӧр ді. Тані быдмӧны сӧмын веськыд пожӧмъяс. Вужъяссӧ пыдӧ сюйӧмаӧсь му пытшкӧ, юрнысӧ кыпӧдӧмаӧсь. Ылісянь пожӧмъясыс кажитчӧны ставныс ӧткодьӧсь. Локтан матӧджык, видзӧдлан сюсьджыка на вылӧ, и казялан, мый быд пу мыйӧнкӧ торъялӧ ӧта-мӧдсьыс. Кыдзи му вылын абу кык ӧткодь морт, сідзи и пуясыд. Кыпӧдчас тӧв, и пожӧмъяс пыр жӧ заводитасны вашкӧдчыны, первойсӧ надзӧн-надзӧн, сэсся пыр ёнджыка. Найӧ кужӧны дыр кад чӧж овны чӧв и сьывны. Водз асывнас пуяс дорысь ӧвтӧ сир дукӧн.
Вӧр ді горулын визувтӧ джодж пасьта шор. Ваыс югыд да чӧскыд. Курыштан содзнад, китӧ кӧдзыдӧн сотыштас. Юыс вель частӧ чукльӧдлӧ мунан туйсӧ, вӧчалӧ гырысь кытшъяс. Гашкӧ, мӧвпалыштны кӧсйӧ: сулалӧ-ӧ визувтны водзӧ. Берег пӧлӧныс быдмӧны сьӧд сэтӧръяс, пелысь пуяс, чуткасьысь лежнӧгъяс, уна сикас дзоридзьяс. Кодкӧ быттьӧ найӧс татчӧ нарошнӧ садитӧма, медым лун и вой гажӧдны мудзлытӧм-узьлытӧм шорсӧ. Воас татшӧм местаас вотчысь либӧ вӧралысь, и вель дыр кежлӧ ылалас вӧр-ва мичлуннас.
Неуна бокынджык тыдалӧ зумыш да дзор парма. Пӧрысь козъяс, ӧта-мӧд бердас топӧдчӧмӧн, сулалӧны тані, гашкӧ, сё во. Вель унаысь найӧс мыссьӧдлісны тувсов да арся зэръяс, гожӧмнас шонтывліс жар шонді, тӧвнас вевттьывліс пуяссӧ кӧч гӧн кодь небыдик лым.
Вӧр лэдзысьяс сэтчӧ вӧчӧмаӧсь нин векньыдик ордым. Сідзкӧ, регыд вӧрсӧ керавны кутасны. Мем мыйлакӧ жаль сійӧ, пыр кӧсъя аддзыны пармасӧ татшӧмӧн: ыджыдӧн, озырӧн, шаньӧн.
Мед эськӧ некор эз ков гажтӧмтчыны сыысь, тӧдса вӧр-васьыс.
Мед быд пӧрйӧ верми сы ордӧ волыны шойччыны да вӧрас пыригӧн на ышловзьӧмӧн шуны:
— Чолӧм, парма! Чолӧм, дона ягъяс, муса расъяс, дзольгысь шоръяс!
