ЧОЙЯС ДА ВОКЪЯС


Асъя шонді дона гӧсьт моз пырис керкаӧ. Видзӧдліс гӧгӧр, сявкнитіс ассьыс югӧръяссӧ быдлаӧ, кытчӧ судзис киыс. Аддзис крӧватьяс вылысь челядьӧс, кодъяс пыр на узисны, надзӧникӧн мӧдіс гильӧдны найӧс.

«Но и узьӧм тіян. Бур йӧзыс удж вылӧ нин муналісны, а ті пыр на жуйвидзад. Чеччӧй, пальӧдчӧй, шӧвк юра нывкаяс, гожъялӧм ки-кока детинкаяс», — чуксасис шонді.

Он кӧсйы, да лоӧ эновтны небыд вольпасьтӧ. Гожся шондіыд тай оз радейт дышӧдчысьястӧ, дыр узьысьястӧ.

Медся первойӧн звиркнитіс крӧвать вылысь еджыд юрсиа Валя, коді чой-вок пиас вӧлі медся ичӧт. Сійӧ пыр жӧ мӧдіс чуксавны чойсӧ:

— Зоя, Зой! Ме ола нин... Чур... медся водз чеччи, — и заводитіс бергавны дурпоп моз места вылас. Ачыс тяпкӧдӧ вомсӧ, быттьӧ юмов кампет вомас вӧлі.

Сёрни шыӧ садьмис и Митя. Нюжмасьыштіс, мисьтӧма видзӧдліс Валя вылӧ, сэсся някыртіс сійӧс пыш кодь еджыд юрсиӧдыс.

— Он кут мӧдысь чуксасьны.

— Ой, доймӧ! Таысь ме тэнӧ водзӧстӧ ваӧн пызъя. — Валя босьтіс нин киас ва тыра кӧш, но вокыс удитіс сылы лыйны юрлӧсӧн.

Ичӧт чойлӧн кӧтасис морӧсыс, вомыс лои рушмӧм кушман кодь. Бӧрддзис да котӧртіс норасьны пӧчыслы.

Виктор, коді чойяс да вокъяс пиас вӧлі арлыднас и тушанас медся ыджыд, чеччис медся бӧрын, гурйыв восьтіс ӧшиньяссӧ да долыда читкыртліс синъяссӧ.

— Ок, и купайтчыштам талун, — сэсся видзӧдліс гӧгӧр да гораа шыасис: — Ноко, коді менсьым дӧрӧмсӧ дзебид? Бокныд али мый луддзис? Кылад!

— Ме тай эг босьтлы-а, — тэрыба шыасис Зоя.

— Колӧкӧ, пон пышйӧдіс, — нюмъяліс Митя.

Валя пырис кухняысь, нерыштіс кузь Викторӧс.

— Синтӧм кутю, дӧрӧмыд тай джоджас туплясьӧ. Некор сэсся кампеттӧ ог сет, платтьӧӧс ванас ставсӧ кӧтӧдін. И мамӧлы на ещӧ удта.

— Ичӧтъястӧ верман, — дорйыштіс чойсӧ Зоя.

— Шыть! — понъясӧс моз чирыштіс Виктор, и чойясыс здукӧн ланьтісны. Он кӧ кут сылысь кывзыны — пыр и нырад печиктас. А печикыс Викторлӧн чорыд, мукӧд дырйи доймӧмысла синваыд чепӧсъяс.

Крӧватьяссӧ лӧсьӧдыштӧм бӧрын челядь пуксялісны пызан сайӧ, кытчӧ мамыс удж вылас мунтӧдз кольӧма быд чӧскыдторсӧ. Викторлӧн киыс медся кузь, зэв ыджыд яй тор босьтіс, тэрыба гулькнитіс кружка тыр йӧв. И шаньгаыс сылы медся уна сюри. Чойясыслы курас-карасыс сӧмын кольыштіс. Митя эськӧ мӧдліс жӧ шуасьны, но Виктор кисель сёян паньнас плешас сылы печать пуктіс.

— Нина Ивановна талун ставнымӧс корис локны школаӧ, кутам совхоз муяс вылысь ёг турун весавны, — тасьті-паньсӧ мыськалӧм бӧрын юӧртіс Зоя.

— Тэтӧг тӧдам, — вомгорулас нурбыльтіс Виктор да заводитіс бара видзӧдны ӧшиньӧ.

— Тӧдан кӧ, и мӧдӧдчам. Ми Викторкӧд капуста му вылӧ мунам, Митя кутас школаын кроликъясӧс вердны. Но, а тэ, Валюш, кольччан гортӧ. Тэнӧ некытчӧ эз корны, — сеталіс индӧдъяс Зоя.

— Ок, и уджалыштам талун! — вочавидзис Виктор.

— Мудер тай... Асьныд мунад, а мем ковмас гортын черъявны. Ог кӧсйы. Школаӧ муна, ассьым дзоридзьясӧс кута дӧзьӧритны, кодъясӧс тулыснас садитлі, — эз сетчы Валя.

— Мед мунас. Некод сійӧс оз кут, — стрӧга шуис Виктор. — Вот йӧйыд, ме кӧ эськӧ радлі тэ местаын.

Нёльнанныс мӧдӧдчисны школаӧ. Зоя да Валя кутчысьӧмаӧсь ки на ки. На бӧрся вӧтчис Митя. Медся бӧрын дыша вуньгыртіс Виктор. Сылы абу окота татшӧм шоныд да мича луннас ноксьыны капуста му вылын. Но нинӧм он вӧч, учительнича корӧма да быть уджав.

Мунӧны чойяс да вокъяс. Ставныс радӧсь, сӧмын Виктор жугыльмӧма. Кодкӧ быттьӧ сійӧс кыскӧ сира гезйӧн. Воськовтас гоз-мӧдысь, кыйкнитлас юлань. Табанитчӧ дыш вӧв моз.

Виччысьтӧг Виктор кыліс Влас другыслысь чукӧстӧмсӧ:

— Ми тай купайтчыны мӧдӧдчим-а... он ӧмӧй миянкӧд мун? Ачыд ещӧ кӧсйысин.

Детина, кодлы вӧлі мӧдӧдӧма тайӧ кывъяссӧ, пыр и бергӧдіс юрсӧ гӧлӧс шыӧ. Аддзис Власӧс, кодӧс ёртъясыс гӧрд юрси вӧснаыс нимтісны рыжик-пыжикӧн.

Виктор кыйкнитліс чойяс вылас, кодъяс восьлалісны нин вель ылын, нерыштіс Митяӧс, сэсся шыбитчис бадь кустъяс сайӧ, туйсьыс бокӧджык. Дзик пыр и вуні капуста муыд.

Кор чойясыс казялісны Викторлысь пышйӧмсӧ, дыр чуксалісны да видісны сійӧс. Мый вӧчан, ковмис ас кежаныс мунны школаӧ.

Рытнас, кор шондіыс лэччис шойччыны да ывлаын эз нин вӧв асыв мозыс югыд да гажа, Викторлӧн чойясыс да Митя вокыс воисны гортас. Локтісны удж вылысь и бать-мамныс.

— Челядь котыр, кутшӧма сэсся отсасинныд талун совхозлы, школаыдлы? Ошйысьӧй, коді мый вӧчид, — шыасис батьыс.

Висьталісны ставӧн: коді мый вӧчис, кӧні коді уджаліс. Батьыс кывзӧ да ошкӧ челядьӧс.

— Тэ нӧ мый чӧв олан, пиньыд али мый висьӧ? — юаліс Викторлысь мамыс.

Виктор вомас быттьӧ ва босьтӧма. Да и мый висьталас, кор Власкӧд лунтыр туплясисны лыа вылын да яй лӧзӧдтӧдзыс купайтчисны.

— Ме ассьым дзоридзьясӧс мудйи. Учительнича весиг ошкис, — ӧні нин мамыслы ошйысис шабді юра Валя.

— А ми совхозын пӧдругаяскӧд капуста му весалім, — содтыштіс Зоя.

— Ой, кроликъясным кутшӧм мичаӧсь. Ӧти кролик менсьым весиг певйӧс курччис. Ньӧти эз и доймы. Ог пӧръяв. Ме и аски найӧс вердны ветла. Медся чӧскыд турунсӧ вая, — кыліс Митялӧн гӧлӧс.

Батьыс выльысь видзӧдліс ыджыд пи вылас. Виктор синъяссӧ лэдзис увлань.

— Талун, сідзкӧ, бара дыш гурдейӧн ворсін! Учительничаыд тай паныдасис да норасис, став велӧдчысьяс пӧ уджалӧны, а тэнад пиыд нырсӧ школаӧ оз мыччыв.

— Абу тай яндзим, потш кузя быдмин, а дыштӧ ас дінсьыд вӧтлыны он вермы, — кӧритіс сійӧс мамыс.

— А менӧ Викторыд асывнас юрсиӧд нетшыштіс, — норасис Валя.

Пуксялісны пажнайтны. Виктор босьтіс паньсӧ первойӧн, медся кыз нянь шӧрӧмсӧ бара жӧ кыскис асланьыс.

— Ме кӧ тэ местаын вӧлі, яндыси эськӧ пажнайтнысӧ пуксьыны, — крапнитіс-шуис батьыс.


Гижӧд
Чойяс да вокъяс
Жанр: 

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1