ПАНЬӦ ГРЕЗДЫН

— Вай Паньӧ грездӧ кыссьылам, — кыдзкӧ ӧти арся лунӧ кутіс нуӧдны менӧ тӧдса вӧралысь.

— Грездад нӧ мыйсяма вӧралӧм?

— Э-э-э, эн шу тадзи... Волан кӧ сійӧ местаясас, нэмтӧ кутан казьтывны. Сьӧлаыс да тарыс сэні... Ух! Пищаль ствол помад пуксьывлӧны. А местаясыс... Швейцарияысь сэтшӧмсӧ он аддзы.

— Тэ ӧмӧй волін Швейцарияас?

— Телевизор пыр аддзылі. Кайлам, он кут элясьны.

Ме кӧть тӧді, мый кыйсян ёртӧй пырджык ошйысьӧ, но петитчыны эг вермы.

Сулаліс мича поводдя, кутшӧм шоча овлӧ войвылын гожӧм помасьӧм бӧрын.

Мӧд луннас ми вӧлім нин Вылыс Човйын. Петім лежнёвка вылӧ да кутім виччысьны машина.

— Гӧлӧсуйтан.

Эг на удитӧй лэптыны кияснымӧс, шофёр сувтӧдіс машина да мыччис кабинасянь важӧн нин бритлытӧм чужӧмсӧ.

— Но, кок песысьяс, пуксьӧй, шелӧда, кытчӧ колӧ.

Пуксим шофёркӧд орччӧн, и машина тӧвзис водзӧ лежнёвка кузя. Туй пӧлӧн миянлы паныд тэрыба котӧртісны кушмӧм местаяс, кытысь став вӧрсӧ джыбӧдӧмаӧсь нин вӧр лэдзысьяс.

Ӧдйӧ и воим Кокульӧ. Подӧн кӧ эськӧ, сьӧкыд мешӧкнад да пищальнад лунтыр ковмис шлёпиктыны, унаысь чышкавны чужӧмсьыд пӧсьтӧ.

Кокуль весьтӧд, потшъяс кузя, кодъясӧс нюжӧдӧмаӧсь Чов ю вомӧн, вуджим мӧдар берегас. Сэсся кыпӧдчим джуджыд кыр йылӧ, кытісянь ылӧдз тыдаліс пармаыслӧн шыльыд мышкыс, паськыд отыс.

Помасис куш места, и ми петім векньыдик туй вылӧ, коді веськыд визьӧн вундіс пармасӧ. Местаясыс тані и збыльысь лӧсьыдӧсь, гажаӧсь. Эз прӧста ошйысь друганӧй. Ылӧдз нюжӧдчӧма кос яг. Заводскӧй трубаяс кодь веськыд да кузь пожӧмъяс, пипуяс да кыдзьяс сулалӧны ӧта-мӧд бердас топӧдчӧмӧн. Паськыд шляпаа гӧрд гобъяс, нитш пиӧ дзебсьӧм путникъяс сярвидзисны дзик туй бокас. Арся зэръясӧн мыссьӧдӧм пув розъяс, польдчӧм чӧд тусьяс, уна вожъяса кӧчвӧньяс мичмӧдісны чӧв олысь ягсӧ.

Вель дыр нин мунім ми. Синъяс водзын вежласисны выльысь-выль серпасъяс. То неыджыд шор паныдалас миянӧс, то воласны кушмӧм юра діяс. И сьӧла-тарыд эм, вель унаӧс удитім повзьӧдны.

Сэсся мыччысисны видзьяс. Тыдовтчис медводдза турун зорӧд. Шуйгавылын, вӧр бердас топӧдчӧмӧн, сулаліс ичӧтик пывсян. Вӧрас мунӧ и важиник лежнёвка, кодлӧн керъясыс удитӧмаӧсь нин сісьмыны, крӧшитчыны.

Вӧр ді сайысь мыччысис керка. Позьӧ на овны сэні: ӧшиня и пача.

— Вот ми и Паньӧ грездынӧсь, — керкалань кежис ёртӧй. — Шойччыштам да ветлам Оболтус ю дорӧ сьӧла лыйлыны.

Неылын тыдаліс мӧд, важджык керка. Стенъясыс сьӧдасьӧмаӧсь, вевт вылас заводитӧма быдмыны нитш. Важӧн, тыдалӧ, сійӧс стрӧитлӧмаӧсь. Но и сэні позьӧ узьны-шойччыны вой талялысь мортлы. Нар весиг эм. Тыдалӧ, кодкӧ да кодкӧ пыр татчӧ сувтлӧ коллявны арся кузь войяссӧ.

Кыдзи мукӧд грездъясын, тані оз кывны йӧзлӧн гӧлӧсъяс, понъяслӧн увтчӧмыс, петукъяслӧн чуксасьӧмыс. Уна вояс сайын тані овлӧма аслас семьякӧд Паньӧ нима вӧралысь. Ачыс важӧн нин оз ветлӧдлы му кузя, а нимыс кольӧма. Сійӧн, вӧлӧмкӧ, и шуӧны тайӧ местаяссӧ Паньӧ грездӧн.

Тайӧ луннас ми рӧмдытӧдз уялім Оболтус пӧлӧн. Ю дорын гырысь чукӧръясӧн быдмисны сьӧд сэтӧр кустъяс, кодъяс дінысь ӧвтіс чӧскыд дук. Кузь турун мешайтіс мунны, гартчис кокъяс гӧгӧр. Паныдасьлісны зэв васӧд местаяс и тілля ягъяс, кыті сьӧкыд писькӧдчыны. Муртса тай ужын вылӧ вермим жӧ кыйны кык сьӧла. Оз тай, вӧлӧмкӧ, пищаль ствол помад пуксьыны найӧ, сюсьӧсь, тэрыбӧсь. Жбыркнитасны и пырысьтӧм-пыр дзебсясны, он аддзы.

Паньӧ грездын узим бура. Кодар бок вылӧ нюжӧдчим, сідзи и садьмим: небыд турунӧн вольсалӧм нар вылад лӧсьыд!

Сё пасибӧ сылы, коді стрӧитлӧма тайӧ керкасӧ. Курортын моз шойччим. Эз ков туплясьны кӧнкӧ бипур дорын.

Та бӧрын воссис менам туйӧй Паньӧ грездӧ. Отпуск кад и быд шойччан лун коллявлі сэні, сэтчӧс вӧръясын. Унаысь мерайтлі кокъясӧн Чов юбокса ордымъяс да туйяс. Быд ар карсянь волывлісны татчӧ и вотчысьяс. Мукӧд воӧ сы мында пув тані овлӧ — зырйӧн кӧть курав. И вӧлі кӧні шойччыны: сулалӧ кык керка, кӧть кодас пыр да узьмӧдчы. Кӧсъян кӧ, вежон чӧж верман овны.

Кольӧм во ме бара волі Паньӧ грездӧ. Локті и чуйми. Важ керкаын абу пач ни ӧшинь, вевтсӧ весиг ломтӧмаӧсь. Эз тыдав и выльджык керкаыс. И сійӧс пазйӧмаӧсь-разьӧмаӧсь, керъяссӧ тшын йылӧ лэптӧмаӧсь, кӧть и пескыс вӧр тырыс. Дыр сулалі юрӧс ӧшӧдӧмӧн. Тӧдны эськӧ, коді тадзи пакӧститчис. Кыптӧма тай, кын сьӧлӧмлӧн, киясыс.

Ковмис узьмӧдчыны пывсянас. Рытнас сэтчӧ узьмӧдчисны и вотчысьяс. Найӧ тшӧтш видісны да ёрисны пакӧститчысьясӧс. Видісны, кыдзи медся лёк йӧзӧс.

Во квайт-сизим сайын Чов ю пӧлӧн сулалісны татшӧм жӧ керкаяс Юркиноын, Миронын. Вӧлі юрсюянін и Турын. Вӧралысьяс да вотчысьяс пыр вӧліны гӧстьясӧн тайӧ гажа местаясас.

Ӧні татысь он аддзы весиг ӧти керка, ӧтиясӧс пес вылӧ лэччӧдӧмаӧсь, мукӧдъяссӧ сотӧмаӧсь.

Сьӧлӧмыд доймӧ, вирыд пузьӧ, кор аддзан татшӧм серпасъяссӧ. Окота парма пасьтаыс горӧдны: «Вӧрса хулиганъяс! Мый ті вӧчид! Кутшӧм мам тіянӧс чужтіс-быдтіс!»

Гашкӧ, некор нин оз кӧсйыны волыны татшӧм лёк йӧзыс парма-ягъясӧ, Чов ю бокас. Но локтасны ӧд мукӧдъяс. Вӧр-ваыслӧн эм уна бур ёрт.