КӦРТ ВӦВ

Ывлаын тулыс. Лун и вой жургӧны шоръяс. Шонділӧн югӧръясыс шоныдӧсь, меліӧсь: гильӧдӧны чужӧмтӧ, ворсӧдчӧны, оз тшӧктыны гажтӧмтчыны. Пӧрысь козъяс вылын ӧшалӧны оз гырся коляозъяс. Шоръяс пӧлӧн сярвидзӧны вижъюръяс. Гӧртӧм муяс вылын кузйыс — нетшкан кӧ, ӧти здукӧн зептыд польдчас.

Яша кӧть велӧдчис нин карын, но быд шойччан лунӧ волывлӧ Собӧд сиктӧ. И кыдзи он волы, кор мамыс сы локтігкежлӧ быд чӧскыдторсӧ пуас-пӧжалас: рыська шаньга, пувъя пирӧг, льӧмъя ляз, чӧдъя кисель. Сиктӧ сійӧс кыскӧ и мӧдтор: вежон чӧж карын олігӧн ёна бырӧ гажыс другъясысь, кодъяскӧд ӧтлаын велӧдчылісны, ворслывлісны, иславлісны джуджыд кыръясӧд ас вӧчӧм лямпаясӧн, лызьясӧн. Кӧть карад и гажа, но чужан сиктыд Яшалы кажитчӧ медся мичаӧн да матыссаӧн. Гӧг сюрӧснас сійӧ кӧртасьӧма сэтчӧ.

Со и талун велӧдчысь воис гортас. Другъясыс, вӧлӧмкӧ, виччысьӧны нин. Эз на удит матыстчыны сикт помланьын сулалысь керка дорас, кыдзи уськӧдчисны сылы паныд, заводитісны юасьны да висьтасьны.

Яша бӧръя восӧ тӧдчымӧн нюжаліс, юрсиыс лои ещӧ на сьӧдджык. Ас тшӧтшъяясыс весиг вежалӧны сылы. Детинкаяс пӧвстын эз тыдав Костя. Яша пыр жӧ юаліс, кӧні сійӧ.

— Колхозса председательӧс районӧ нуис, Иван Кузьмичӧс, — став пыддиыс вочавидзис Тася.

— Тӧдан, мый кӧсйӧмаӧсь сетны миян колхозлы? — шыасис Костялӧн ичӧтджык вокыс, сэсся ачыс и висьталіс: — Трактор, вот! Сійӧн и муніс Иван Кузьмичыд районас.

— Тэ, колӧкӧ, аддзылін нин кӧрт вӧвсӧ? — водзлань петіс Тася да шоныда видзӧдліс Яшалы юрси кодьыс сьӧд синъясас.

Детина кӧть карын олігӧн унатор нин аддзыліс, но трактор некӧн на эз усьлы син улас.

— Эг аддзыв, — кыліс вочакыв.

— Ачыд ещӧ карын велӧдчан.

Яша пырис гортас сёйыштны, а челядь кольччисны виччысьны сійӧс ӧшинь улас, медым ӧтвылысь кайлыны Вылыс грездӧ.

Мамыс эз на удит чӧсмӧдлыны писӧ сы воигкежлӧ дасьтӧм вӧлӧгаясӧн, кыдзи ӧшинь улын заводитісны горзыны:

— Костя локтӧ! Костя!

Детина сюйис юрсӧ восьса ӧшиньӧ и ылісянь на аддзис ӧдйӧ матыстчысь вӧлаӧс.

Телега кӧзла вылын пукаліс Костя, кепкатӧм, пинжак кежысь, еджгов юрсиясыс шавкнитчӧмаӧсь. Кор вӧв орччӧдчис паныд петысь челядькӧд, Костя мый вынсьыс зэлӧдіс вӧжжисӧ да сувтӧдіс тэрыб кокъяса рысакӧс.

— Мый нӧ сувтін, вӧтлы, — синъяссӧ восьтіс телегаын вугралысь председатель.

— Локтӧ! Тракторыд локтӧ! Чож мельнича дорын нин ми сійӧс пановтім. — Аддзис другсӧ, нюмъёвтіс сылы: петкӧдліс еджыд пиньяссӧ. — Важӧн воин? Петалан жӧ ӧд гуляйтныд?

— Висьталӧй бать-мамыдлы, медым чукӧртчӧны правленньӧ дорӧ, — зонкаяс да нывкаяс дорӧ шыасис Иван Кузьмич.

— Ставныс нин сэнӧсь, виччысьӧны правленньӧ дорын.

— Ой, кыдзи мунӧ, кӧлесаясыс со кутшӧмӧсь, — Костя кӧсйис петкӧдлыны кинас, но сэк кості рысак нетшыштчис водзлань, виччысьтӧгыд детина тумбыльтчис председатель бокӧ. Ставӧн серӧктісны. — Честнӧй пионерскӧй. Гӧрны пӧ и вӧр кыскавны кутас. Сідз ӧд, Иван Кузьмич?

Костя гораа шутёвтіс, и телега ӧдйӧ гӧгыльтчис тёпканъяса туй кузя.

Мӧдӧдчисны машиналы паныд, кодӧс тайӧ сиктса детинкаяс, Костяысь ӧтдор, некод на эз аддзыв асланыс синъясӧн. Тася эськӧ заводитліс жӧ вӧтчыны тэрыб кокъяса зонпосни бӧрся да регыд и жаялі, ковмис бергӧдчыны. А Яшалы сэтшӧм окота вӧлі, медым тайӧ беринӧсь чужӧма нывкаыс котӧртіс сыкӧд орччӧн.

Яша да сылӧн ёртъясыс мунісны нин вель ылӧдз. Тувсов шонді вӧтчис на бӧрся, эз кӧсйы кольччыны. Трактор некӧн эз тыдав. Тупыль кодь кыз Вася мудзис, пӧсяліс, сэсся пуксис туй бокӧ.

— Тані виччысьламӧ. Мыйла прӧста кокъяснымӧс песны?

Но некод эз кывзысь сылысь, котӧртісны и котӧртісны водзӧ. Недыр мысти сӧмын выльысь сувтыштлісны. Яша пуктіс пельсӧ му бердӧ, заводитіс кывзысьны.

— Кылӧ! Кылӧ! Матын нин...

Чеччаліг да панласигтырйи тӧвзисны ещӧ ярджыка, некод эз кӧсйы кольччыны. Регыд и паныдасисны кӧрт вӧвкӧд. Сійӧ локтіс мурзігтырйи, ыджыд да ён, ёсь пиньяснас парсалӧ мусӧ, бӧрсяньыс кольӧ уна серъяс. Детинкаяс кежисны туй бокъясӧ, кодсюрӧ дзебсисны пуяс сайӧ. Трактор вылын пукалысь том морт мыйкӧ, кылӧ, горӧдіс, но кылан ӧмӧй татшӧм шумнас!

Мурзӧ да мунӧ трактор сиктлань, туйыс сы улын дрӧжжитӧ быдсӧн. Корсюрӧ ас дінсьыс сьӧлыштас тшын ёкмыль, и нырад пыр жӧ ӧвтыштӧ карасин дукӧн. Ас бӧрсяыс сійӧ кыскӧ уна амыся плуг, кодӧс лэптӧма вывлань, медым туйсӧ не тшыкӧдны. Детинкаяс оз кольччыны машинаысь, кашкӧны, пошиктӧны, но вӧтчӧны.

Мыйӧн трактор пырис сиктӧ, паныдасис сылы вӧв. Пегана вӧв чошнитіс пельяссӧ, сувтліс бӧр кокъяс вылас, сэсся тай кыдзи чепӧсйис бӧрвыв, чеччыштіс матысса йӧрӧ. Челядьлы теш да серам вӧчис. Ошкысь кӧ, колӧкӧ, омӧльджыка повзис.

Трактор бӧрся правленньӧлань люзьгисны йӧз. Ставӧн, кодъяс вермисны асланыс кокъясӧн петны ывлаӧ, эновтісны керкаяснысӧ, кӧсйисны видзӧдлыны некор на аддзывлытӧм машина вылӧ. Весиг Яшалӧн бабыс ваткыльтіс-петіс ывлаӧ да мыйлакӧ заводитіс помвыв чӧвтавны пернапасъяс. Гашкӧ, чайтіс, мый ӧні нин збыльысь воӧ «му вежӧм».

Правленньӧ дорын кӧрт вӧлӧс виччысисны, гашкӧ, витсё морт. Тракторист муртса сувтӧдіс машинасӧ, кыдзи сійӧс кытшалісны, юасьӧны и юасьӧны.

— Сэсся нӧ он и пов пуксьыныс сы вылӧ, пӧрӧдас кӧ либӧ ваӧ кыскас, — шензис школаса стӧрӧжика.

Быдӧн асланыс киясӧн малалісны тракторлысь ыджыд кӧлесаяссӧ, бергалісны плуг гӧгӧр, катлӧдлісны юрнысӧ.

— Татшӧм ыджыд плуг ӧтнас оз жӧ вермы кыскыны? — эскытӧма юасисны колхозникъяс.

— Лои жӧ оландырыд: гӧрны и кӧдзны машинаясӧн кутам.

— Кӧсъяд кӧ видзӧдлыны, кыдзи тракторыс гӧрӧ, позьӧ петкӧдлыны, — шыасис Иван Кузьмич сиктсаяс дінӧ.

— Видзӧдлам, видзӧдлам! — матӧ сё морт ӧтпырйӧ шыӧдчисны.

— Тӧда эськӧ мудзин, но ёна корӧны да, — том мортлы паныд сувтіс председатель.

— Позьӧ, — нюжӧдыштіс мӧдыс.

Трактористлы индісны кыті гӧрны. Трактор бӧрся мӧдӧдчисны ставӧн: гырысьяс и томъяс, нывбабаяс и челядь. Детинкаяс водзвылас котӧртӧны, любӧ, мый панйӧны машинаӧс.

Тракторист кык кытш и вӧчис ставсӧ, а гӧрис сы мында. Ӧти вӧлӧн кӧ, лунтыр ковмис кытшлавны-гӧрны.

— Оз пӧсяв ни оз мудз, и плеть оз ков, ачыс мунӧ, — дивуйтчисны мужикъяс.

Ӧні быдӧн асланыс синъясӧн аддзисны, кутшӧм бур машина сетӧмаӧсь колхозлы.